زبان اسپرانتو

زبان اسپرانتو معروف‌ترین زبان علمی یا فراساخته جهان است که از میان زبان‌های ابداعی موجود، بیشترین سخن‌گویان را در دنیا داراست. کسی که به زبان اسپرانتو سخن بگوید یا از آن استفاده کند را اسپرانتیست یا اسپرانتودان می‌نامند. نام این زبان از اسم مستعار دکترلودویک زامنهوف، پدیدآورنده این زبان بین‌المللی، گرفته شده‌است. هدف دکتر زامنهوف – که به افتخار او یونسکو نیز سال ۱۹۸۷ را به‌مناسبت جشن صدسالگی زبان اسپرانتو، (سال زامنهوف) نامید – خلق زبانی بی‌طرف و صلح‌پرور بود که یادگیری آن نیز آسان باشد و به درک متقابل فرهنگ‌های مردم مختلف جهان کمک کند.

ویژگی منحصر به‌فرد الفبای اسپرانتو، آوائی بودن یا فونِتیک بودنِ صددرصد آن است، به‌این معنی که پس از فراگیری آن در عرض چند ساعت، دیگر هیچ‌گونه مشکلی برای فرد فراگیرنده اسپرانتو در تلفظ یا دیکته واژگان وجود نخواهد داشت، چرا که هر حرف و کلمه در زبان اسپرانتو، تنها و تنها یک‌جور می‌تواند تلفظ و یا نوشته شود. الفبای اسپرانتو دارای ۲۸ حرف لاتین است. چهار حرف x, w, q, y در این الفبا وجود ندارند و در عوض شش حرف کلاه‌دار ĉ، ĝ، ĥ، ĵ، ŝ، ŭ به آن اضافه شده‌اند.

بی‌طرفی اسپرانتو، رمز موفقیت آن

زبان اسپرانتو کاملاً بی‌طرف است و اختصاص به گروه، نژاد، ملیت یا مذهبی خاص ندارد. هرکس دکتر زامنهوف در نخستین همایش بین‌المللی اسپرانتو در شهر بولونی-سور-مر فرانسه در سال ۱۹۰۵، آن را به کل بشریت اهداء کرد و هیچ حقی را – مادی یا معنوی – برای خود لحاظ ننمود.

اسپرانتو ؛ زبانی زنده

بنابر تعریفی که از زبان زنده شده است، زبان اسپرانتو، زبانی زنده است. که حتی مطابق با کمینه‌گراترین برآوردهای انجام شده، بیش از یک قرن است که به طور روزانه توسط میلیون‌ها انسان در سراسر جهان در زمینه‌های گوناگون مورد استفاده شفاهی و کتبی است، بالغ بر صدها مجله و روزنامه به آن منتشر می‌شود و هزاران کتاب – چه اصیل و چه ترجمه‌شده از زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت جهان – به آن منتشر گردیده است، و میلیون‌ها سایت و صفحه اینترنتی به آن وجود دارد، که ازجمله شامل ایستگاه‌های متعدد رادیوئی و تلویزیونی به این زبان است.

ایران نخستین کشور در جهان است، که پیشنهاد استفاده‌ی بین‌المللی از زبانِ اسپرانتو را – که موفق‌ترین زبان ابداعی دنیا است – در سال ۱۹۲۱ در جامعه‌ی ملل مطرح ساخت. این پیشنهاد باعث گشت تا برای اولین بار در تاریخ، مهرِ تأییدِ بزرگ‌ترین سازمان بین‌المللی زمان، یعنی جامعه‌ی ملل، به زبان اسپرانتو به‌عنوان ”زبانی واضح“ بخورد.

متن زیر از مقدمه کتاب ”آسان‌ترین زبان دنیا“ اثر مهندس احمدرضا ممدوحی برگرفته شده است.

اسپرانتو یک زبانِ کامل است: زبانی که نوشته می‌شود، خوانده می‌شود و دارای نثر، شعر، ترانه، آواز و ادبیاتِ اصیل خود است. اسپرانتو آسان است، ولی ناتوان نیست. قوی و بسیار گویا و توانا است، لیکن مشکل و پیچیده نیست؛ منطقی است، اما خشک و بی‌روح نیست؛ لطیف و با طراوت است، ولی خودرو و وحشی نیست؛ با قاعده و بدون استثناء است، لیکن محدود و بسته نیست؛ گستره‌ی آن نهایتی ندارد، اما بی‌بند و بار و لجام‌گسیخته نیست.

زبانی است علمی، ولی در بیان نکات ظریفِ روحی و معنوی نیز بسیار نیرومند و زایا است. زبانی است ادبی، ولی در تبیین دقایق فنی هم بی‌نظیر است؛ و بالأخره اسپرانتو متعلق به هیچ ملت خاصی نیست، اما به تمامی افراد بشر تعلق دارد؛ از آنِ تک تکِ انسان‌ها است، ولی بستگی به هیچ ملت و کشوری ندارد: زبانی فراملی است. از این روست که به بهترین وجه ممکن می‌تواند نقش زبان بین‌المللی – به‌معنیِ واقعیِ کلمه – را در روابط فراکشوری در سراسر گیتی بازی کند.